Gübre Hakkında Bilgi

Gübreleme Bilgisi:

 

Toprağa atılacak gübre miktarını belirlemede bizlere en fazla yardımcı olacak etmen "Toprak Tahlil Sonuçları" olacaktır. Topraklar mutlaka tahlil ettirmeli ve gübreleme bu sonuçlara göre yapılmalıdır.Böyle bir uygulama yapılırsa hem topraklar yapısal özellikleri bozulmadan uygun miktarda gübrelenmiş olacak hem de fazla gübre uygulamasından dolayı yüksek olan üretim girdileri azalacaktır. 

Ayrıca gübreleme yaparken o yılın iklim koşulları göz önünde bulundurulmalıdır. Bitki kışa ne kadar güçlü girerse, soğuk zararı o kadar az olur. Bitkinin soğuklardan zarar görmesini önlemek için, mevsime göre atılacak fosforlu gübre miktarının arttırılması ya da azaltılması gereklidir. 

Toprak analizi sonucunda toprağa fosforlu gübre vermek gerekiyorsa, ekimden önce atılmalı ve toprağa karışması sağlanmalıdır. Fosforlu gübrelerin topraktan yıkanarak gitmesi sözkonusu değildir. Bu nedenle fosforlu gübre kullanılmadan önce toprak mutlaka tahlil ettirilmelidir. 

Azotlu gübreler toprak bünyesinden yıkanarak gittiği için her yıl düzenli olarak verilmesi gerekmektedir. Amonyum Nitrat, Amonyum Sülfat ve Üre gübreleri, toprağa ihtiyacı olan azotu vermekte kullanılabilmektedir. Toprak asitliğini gidermek için tuzlu veya alkali topraklarda Amonyum Sülfat ekimde veya ekim öncesinde tercih edilmelidir. Nötr veya asit topraklarda Üre kullanılabilir. Azotlu gübrelemede başka bir yöntem Fiğ, Yonca, Korunga, Üçgül gibi baklagilleri ekim nöbetine dahil etmektir. Bu bitkilerin köklerinde, havada serbest olan azotu toprağa bağlayan bakteriler (Rhizobium) bulunmaktadır. Biçilerek değerlendirilen, ya da yeşil gübre olarak toprağa karıştırılan baklagillerden sonra ekilen buğday ya da ayçiçeğinde, denemeler sonucunda verim artışları gözlenmiştir. 

Gübrelemede en uygun yöntem, bitkinin ihtiyacı olan gübreleri 3 defada toprağa vermektir.Ekimle birlikte Amonyum Sülfat, 20-20-0 veya 18-46-0 Kompoze gübrelerinden biri, Mart ayı başında Üre ve son olarak Nisan ayı başında Amonyum Nitrat (%26) kullanılarak gübreleme yapılması uygundur. Bölgemizde yapılan araştırmalar sonucunda toprağa saf olarak 12-14 kg/da azot verilmesiı yeterli olmaktadır. 

Bitkilerin beslenmeleri için gerekli olan bitki besin maddelerinin başında AZOT, FOSFOR ve POTASYUM gelir. Bunlar bitkilerin ençok ihtiyaç duydukları besin maddeleri olup, tarım topraklarında da genellikle yeteri kadar bulunmamaktadır. 

 

Gerek ürünler beslenmek için gerekse toprak içinde sızan sular önemli miktarda besin maddelerini topraktan uzaklaştırır. Bunun sonucu topraklar fakir düşer, bitkiler yeterince besleyemez hale gelir. Bu nedenlerle aynı topraktan sürekli bir şekilde iyi ürün almak için o toprağa eksik olan bitki besin maddelerinin verilmesi gerekir. Buda gübreleme ile olur. 

 

Gübrelerden en iyi şekilde yararlanabilmek için gübrenin toprağa verilme zaman ve şekline dikkat etmek gerekir. Sadece kullanılacak gübrenin çeşidi ve miktarını bilmekle iş bitmez. Gübreden beklenen yararın sağlanabilmesi için gübrenin EN UYGUN ZAMAN ve EN DOĞRU bir şekilde toprağa verilmesi gerekir. 

 

 

1. GÜBRELERİN VERİLME ŞEKLİ:

 

Gübreler genellikle EL veya MAKİNA ile toprağın üstüne SERPİLEREK verilmekte ya da tohum veya bitkiden belirli uzaklıklarda olmak üzere çizgi halindeki bir BANDA veya bitki etrafındaki OCAĞA verilmektedir. 

 

a.   Serpme Usulü Gübreleme:  

 

Gübre, ya ekimden önce toprak yüzeyine serpildikten sonra belirli toprak işleme aletleri ile toprağa gömülür ve sonra ekim yapılır ya da ekimden hemen önce toprak yüzeyine serpilen gübre ekim işlemi ile toprakla karıştırılır. 

 

Birçok hallerde ekimden sonra da serpme usulü ile gübre tatbik edilmektedir. Bazı bitkilere ihtiyaçları olan gübrenin tamamı bir defada ekimden önce veya ekim esnasında verilmeyip, gübrenin bir kısmı ekimde bir kısmı da bitkinin belirli bir büyüme döneminde verilmekte ve böylece gübreden daha çok yararlanılmaktadır. 

 

Tarlada bitki varken yapılan bu ikinci gübreleme serpme usulü ile yapıldığı gibi gübre serpicisi gibi aletlerle de yapılabilir. Bitki büyümeye başladıktan sonra verilen gübreler genellikle AZOTLU ve özellikle NİTRATLI gübrelerdir. Fosforlu gübreler bitki büyüdükten sonra serpme olarak verilmemeli; Fosforlu gübreler ekimden hemen önce veya ekim sırasında tohum derinliğine gömülmelidir. 

 

b.   Bant Usulü Gübreleme:

 

Bant usulü gübreleme genellikle mibzerle yapılmakta ise de bazı hallerde pulluk ve hatta çapa gibi basit aletler kullanılmaktadır. Gerek yurdumuzda ve gerekse diğer ülkelerde yapılan birçok araştırma, gübrelerin bant halinde verilmesinin daha yararlı olduğunu göstermektedir. Gübre banda verildiği zaman gene bitkinin henüz fazla gelişmemiş olan kökleri bitki yanındaki bu gübreden kolaylıkla yararlanmakta ve daha çabuk büyümektedir. 

 

Banta verilen gübrenin içindeki bitki besin maddesi özellikle fosfor bitkiye faydalılığını daha uzun bir süre devam ettirmektedir. Serpme olarak verilen gübredeki fosfor ise kısa bir sürede topraktaki kireç ve diğer maddelerle birleşerek bitkinin hemen yararlanamayacağı veya zorlukla yararlanacağı bir yapıya dönüşürler. Bu nedenle de bitki banda verilen gübreden daha çok yararlanmaktadır. Bitki banda verilen gübreden serpmeye oranla % 15-% 10 daha çok yararlanabilmektedir. 

 

2. GÜBRELERİN UYGULAMA ZAMANI:

 

Gübrelerin mahsul artışına olan etkisini çoğaltmak için gübre uygulama zamanı; 

•Bölgenin iklimine 

•Toprağın karakterine 

•Gübrelenecek bitkinin cinsine ve 

Verilecek gübrenin çeşidine göre ayarlanması gerekir. 

Bütün mesele bitkinin ihtiyacı olduğu zaman ona gerekli olan besin maddesini sağlamaktır. Bu nedenle bazı bölgelerde yetiştirilen belirli bitkiler için verilmesi gerekli olan gübrenin tamamı bir defada ve genellikle ekimde verilirken bazı hallerde bu miktar bölünmek suretiyle bitkinin çeşitli gelişme dönemlerinde bir kaç defada verilmektedir. Gübrelerin çok erken veya çok geç verilmesi halinde bitkiye faydası büyük ölçüde azalır. 

 

Gübre verme zamanı konusunda üzerinde durulması gereken en önemli konulardan birisi de tohumun çimlenmesi sırasında toprakta yeteri kadar bitkiye yarayışlı besin maddesi bulunmasını sağlamak ve gübreleme zamanını buna göre ayarlamaktır. Aksi halde toprağa verdiğimiz gübreden beklenen faydayı sağlayamayız. 

 

Çeşitli bölgelerde ekilecek çeşitli bitkiler için gübre verme zamanı konusunda herkesin uyacağı bir tek zaman vermek mümkün değildir. Bununla beraber gübre verme zamanı ile ilgili olarak aşağıdaki genel kurallara uymakta yarar vardır. 

 

Fosforlu gübrelerin verme zamanı:

 

Fosforlu gübreler ekimden veya dikimden hemen önce veya ekim sırasında verilmeli ve toprağa mutlaka gömülmelidir. Çok erken verilmesi halinde toprakta zamanla bitkinin hemen yararlanamayacağı şekle dönüşeceğinden; bitki büyüdükten sonra verilmesi halinde ise toprağın üstünde kalacağı için bitkiye yararlı olamayacaktır. 

 

Şu halde fosforlu gübrenin tamamı gözlük ve yazlık ekimlerde EKİMDEN HEMEN ÖNCE veya EKİM SIRASINDA toprağa tohum derinliğine gömmek gerekir. 

 

Potasyumlu gübrelerin verme zamanı:

 

Topraklarımızda genellikle yeteri kadar potasyum bulunmakla beraber bazı alanlarda potasyum eksikliği olabilir. Toprak analizleri yaptırılarak potasyum eksikliği tespit edilen yerlere potasyumlu gübre verilmesi gerekir. 

 

Bu gübrede de fosforlu gübreler gibi ekim ve dikim zamanında verilmelidir. 

 

Azotlu gübrelerin verilme zamanı:

 

Azotlu gübreler toprakta çok hareketli gübreler oldukları için fazla yağışlarla ve sulama suyu ile yıkanarak; veya gaz halinde uçmak suretiyle kayıplara uğrayabilirler. Bu gibi kayıpları önlemek ve bitkinin bu besin maddesine en fazla ihtiyacı olduğu zamanda onu toprakta hazır bulundurmak için bazen bitki için gerekli azot miktarının hepsini bir defada ekim veya dikimde vermeyip bitkinin çeşitli büyüme devrelerinde olmak üzere birkaç kısma bölünerek verilmelidir. 

 

Azotlu gübrenin bölünerek verilmesine karar verildiği zaman ekim ve dikimde mutlaka yarısına yakın bir kısmının verilmesi çok faydalı olur. Gübrenin geri kalan kısmı bitki gelişmesinin hızlı olduğu dönemlerde ve çok geç kalınmadan verilmelidir. 

 

 

Toprak Analizi 

 

Doğru ve karlı gübreleme ancak bitkinin ihtiyacı olan miktardaki besin maddelerini ihtiva eden gübreleri en uygun zaman ve şekilde toprağa uygulamakla yapılabilir. Bu amaçla toprak analizi yaptırarak gübre seçimi ve kullanımı çiftçi için en ekonomik yoldur. Böylece bitkide toksik etki yapmayacak doğru ve en ekonomik miktarda gübre kullanılarak bol ürün elde edilecektir.    
 
Laboratuvarda yapılacak analiz sonucunda toprakta yetişecek bitkinin en iyi şekilde büyümesi ve kaliteli ürün alınması için toprak ve yaprak örneklerinde hangi besin maddelerinin eksik olduğu belirlenmiş olacaktır. Toprağı analiz ettirmeden gübre kullanımı çeşitli sorunlar yaratır. Bitkinin ihtiyacından daha az gübre verildiğinde, bitkiler yeterince beslenemediklerinden iyi gelişemez. Alınan ürün miktarı da buna bağlı olarak düşük olur.Gereğinden fazla kullanılan gübre ise; hem toprağı hem de ürünü olumsuz yönde etkiler. Bütün bu nedenlerden dolayı çiftçinin gübre kullanmadan önce mutlaka toprak ve yaprak analizini yaptırması ve alacağı analiz raporuna göre gübre kullanması gerekmektedir. 

 

Toprak Tahlili:

 

Değişik arazilerden alınan topraklar, farklınmiktarlarda bitki besin maddesi içerdiğinden dolayı her araziden ayrı topraknörneği alınmalıdır. Zira aynı arazi içerisinde bile değişik özellikler gösterennkısımlar bulunabilir. Örneğin aynı arazi toprağının bir kısmı açık bir kısmıdankoyu renkli olabilir. Bu renk farklılığı organik madde, demir gibi birçokntoprak özelliklerinin farklı olmasından kaynaklanır. Yine arazinin bir kısmındüz diğer bir kısmı eğimli olabilir. Buna bağlı olarakta düz kısımlarda topraknkalınlığı daha fazla, eğimli olan kısımlarda ise daha ozdır. Bu sebepten eğernarazi içerisinde farklı özellikler gösteren yerler varsa bu kısımlardan ayrınayrı toprak örneği alınmalıdır. Genel olarak. Gübre yığılmış yerlerden, sap,nyaprak, ot, dal ve kök artıklarının yakıldıkları yerlerden, özelliklenmeyvecilik gibi ağaç yetiştirilmek için ayrılan araziler hariç, tek tük bulunannağaçların altından toprak örneği alınmamalıdır. 

 

Toprak tahlili ne amaçla yapılır ? 

 

Toprak Analizi belli bir toprağın gübre ve kireçnihtiyacını ortaya koyan metottur. Belli bir tarla ya da bahçeyi temsil edenntoprak örneği, laboratuarda analiz edilerek içerisindeki bitki besinnmaddelerinin miktarı bulunur. Böylece üretimi yapılan bitkinin iyi ürün vermesiniçin hangi besin maddelerinin ne zaman ve ne kadar verileceği ortaya konur. 

 

Toprak örneğinin alınması !

 

Toprak örneği alırken tek veye çokntıllıklı bitkilerden hangisi ekilecekse ona uygun yöntemle toprak örneğinalınmalıdır. Tek yıllıklı bitkilerden (sebzeler) Toprağın 0-30 cm derinliğindennörnek alınmalıdır. Yeni bir çok yıllıklı bahçe tesisi kurulacaksa (turunçgillerngibi) Toprağın derinlemesine örneklenmesi gerekir. Bu durumda Toprak örnekleri;n0-30, 30-60, 60-90 ve 90-120cm derinliklerden ayrı ayrı alınmalıdır. Rutin birntoprak analizi için 30 cm den bahçe büyüklüğüne göre 10-20 çukurdannkarıştırılarak alınacak bir örnek yeterlidir. Fakat zaman zaman (3-5 yılda birnkez) derinden toprak örnekleri alınarak ayrıca analiz edilmelidir. Topraknörneği alırken V harfi şeklinde bir çukur kazılır. Daha sonra çukurun düzgünnyüzeyinden 3-4 cm kalınlığında 0-30 cm boyunda bir toprak dilimi alınır. Topraknörneği almak için bir küreğe, alınan örnekleri koymak için bir kovaya, toprağınsaklayıp analiz'e götürmek için bir torbaya ihtiyaç vardır. Örnek alma işleminarazinin bir ucundan diğer ucuna döğru düz bir hat üzerinde değil, Zik zaknçizerek yapılmalıdır. Bu şekilde yaklaşık her 20 dekar (aynı nitelikte) araziniçin bir adet örnek alınabilir. Tarla bitkilerinde ise bu oran 50 dekardır.nToprak örneği alırken küreğin daldırıldığı noktaya dikkat edilmeli, el ilentoprağın üzerindeki ot, sap gibi atıklar toprağın üzerinden temizlenmelidir.